---

Szkoła Handlowa Koedukacyjna  Towarzystwa Chrześcijańskiego

---

 

W roku 1922 powstała subwencjonowana przez Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego - Szkoła Handlowa Koedukacyjna Towarzystwa Chrześcijańskiego.

W skład Zarządu Towarzystwa wchodzili: M. Dorożkiewicz, K. Winnicki- adwokat, M. Wyszkowski – Dyrektor Banku Ziemiańskiego.

Szkoła miała na celu wykształcenie pracowników w każdej dziedzinie handlu oraz przygotowania do pracy biurowej.

Dyrektorem został Kazimierz Roszkowski i obejmował to stanowisko do 1927 roku. Nauczycielami byli w tym czasie: M. Warzykowski – towaroznawstwo, K. Winnicki- prawo, K. Roszkowski – arytmetyka handlowa i buchalteria, Bronisława Jasińska- język polski, Gruzińska - język francuski, Chrzanowski - nauka o handlu.

W roku założenia szkoły (1922) było 24 uczniów. Lekcje odbywały się w godzinach popołudniowych w gmachu seminarium nauczycielskiego przy ul. Stacha Konwy. W następnym roku szkoła przeniosła się na ul. Wiejską. W roku 1925 liczba uczniów wzrosła do 70.

 

---

Szkoła Handlowa Polskiej Macierzy Szkolnej

---

 

Od roku 1926 patronat nad szkoła objęła Polska Macierz Szkolna i od tego czasu placówka  otrzymała nazwę Szkoła Handlowa Polskiej Macierzy Szkolnej. Nauka w niej trwała 3 lata, a kierował nią adwokat Kurcjusz.

W tym miejscu należy wspomnieć, iż w latach 1918-1939 wszelkie szkoły średnie typu zawodowego, w zasadzie – nie uprawniały do wstępowania na wyższe uczelnie. Prawo takie  (bez żadnych ograniczeń) dawała natomiast matura zdobyta w liceach ogólnokształcących. Uczniowie kończący średnie szkoły zawodowe mogli jednak ubiegać się o indeksy, musieli jednak zdawać egzamin wstępny z matematyki i języka polskiego. Ponadto przyjmowano ich tylko na kierunek zgodny z kierunkiem ukończonej szkoły średniej.

Szczególny status mieli natomiast absolwenci łomżyńskiej szkoły. Określono go następująco:

„ Na mocy art. 11 i 19 Ustawy z dnia 17 lutego 1922 roku o państwowej służbie cywilnej (Dz. U. R. P. Nr 21, poz. 164) i rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 26 czerwca 1924 roku (Dz.U.R.P. Nr.64), wychowańcy Szkoły Handlowej Polskiej Macierzy Szkolnej w Łomży korzystają z praw w służbie cywilnej i państwowej na równi z wychowawcami szkół średnich ogólnokształcących.”

Siedzibę łomżyńska szkoła zmieniała często, ponieważ nie posiadała własnego budynku. I tak w latach 1922-1925 mieściła się w budynku Kurcjusza przy ul. Wiejskiej (przed I wojną światową mieściła się tu Prywatna Żeńska Szkoła Handlowa), w latach 1925-1926 w lokalu męskiego gimnazjum „UNITAS” przy ul. Polowej 15, a w latach 1926 -1927 w budynku przy Placu Sienkiewicza. Dopiero w 1935 roku szkoła otrzymała duży budynek przy ul. Zjazd 1.

W pierwszych latach pracy Szkoły Handlowej Polskiej Macierzy Szkolnej wykładano następujące przedmioty:

• język polski - Bronisława Jasieńska
• język francuski – Jadwiga Grudzińska, Maria Rybacka
• język niemiecki – Jan Majewski
• historia - Władysław Prawdzik
• arytmetyka handlowa - Kazimierz Ruszkowski, S. Rogulski
• nauka o handlu – Felicja Karpińska, Władysław Ewertyński
• księgowość – K. Ruszkowski, M. Rogulska
• korespondencja handlowa polska – K Ruszkowski, S. Rogulski
• korespondencja handlowa francuska – J. Grudzińska, M. Rybacka
• geografia gospodarcza- Wiesław Dzwonkowski
• towaroznawstwo i chemia - Władysław Chrzanowski, Benon Krauze
• stenografia – Stanisław  Janicki, Stanisław Przychodzeń
• kaligrafia – brak nazwiska
• pisanie na maszynie – J. Lisiecka, T. Stilter, M Rogulska
• gimnastyka – Władysław Jemielity
• śpiew – Klos
• religia – ks. Ruszkowski, ks. Mieszko, ks. Mąkowski
• matematyka (jako przedmiot dodatkowy) - Rybacki
• przysposobienie wojskowe (nie wymieniane na świadectwie szkolnym) – por. Erwin Dąbrowski

Rekrutacja do szkoły odbywała się na podstawie świadectwa ukończenia szkoły powszechnej lub czterech lat gimnazjum i egzaminu wstępnego. Egzamin wstępny był dość tolerancyjny, natomiast selekcja uczniów odbywała się w pierwszym roku nauki. Promocję do klasy następnej otrzymywali tylko uczniowie z dobrymi i bardzo dobrymi wynikami nauczania. Nie opierano się wyłącznie na ocenach uzyskiwanych w czasie nauki, lecz na bacznej obserwacji uczniów pod względem postępów w nauce, zdolności zapewniającej dalszą naukę oraz przewidywaniu wywiązywania się z podejmowanej pracy po ukończeniu szkoły. Pod uwagę brano też obowiązkowość ucznia, jego chęć do nauki, poważne jej traktowanie oraz zachowanie w szkole i poza nią. W 1934 roku otworzono dodatkową klasę IV o kierunku samorządowo – spółdzielczym.

Po przeprowadzeniu się do nowego budynku przy ul. Zjazd 1, powstały piękne sale i dobrze wyposażone pracownie towaroznawstwa, reklamy oraz hala maszyn, w której w 1936 roku było 8 maszyn do pisania, w 1937 juz 15 maszyn różnych systemów, w tym 2 produkcji polskiej.

 

---

Gimnazjum Kupieckie

---

 

W 1936 roku w związku z reforma szkolną, na bazie szkoły Handlowej założono I klasę Gimnazjum Kupieckiego. Wraz ze zmianą typu szkoły nastąpiła zmiana programu nauczania, które rozszerzyły zasób wiedzy przede wszystkim w zakresie przedmiotów ogólnokształcących. Powstanie Gimnazjum Kupieckiego było sukcesem, ponieważ po jego ukończeniu młodzież miała wstęp do Liceum Handlowego w innych miastach, a następnie na studia wyższe w Wyższej Szkole Handlowej w Warszawie. Przed Gimnazjum Kupieckim rozwijały się szerokie perspektywy rozwoju.

W roku szkolnym 1938/1939 liczba uczniów wzrosła do 300. Opłata za szkołę wynosiła 40 zł dla inicjatywy prywatnej i rolników, zaś pracownicy państwowi mieli ulgę, płacąc 25 zł miesięcznie. Młodzież pochodziła głównie z tzw. klasy średniej.

Drugoroczność właściwie nie miała miejsca. Strój uczniowski był ujednolicony, z obowiązkową tarczą na rękawie mundurka. Uczęszczanie do szkoły średniej było w owym czasie uważane za przywilej i zaszczyt. O tym, jakie znaczenie miało przyjęcie do szkoły, może świadczyć piosenka ułożona przez jedną z uczennic Gimnazjum Kupieckiego:

Pamiętam chwile radości szalonej,

Gdy egzaminów skończyły się dnie,

Ogłosił napis tablicy oszklonej,

Że do gimnazjum przyjęto mnie.

Mundurek szkolny kupiła mi mama,

Niebieską tarczę - gimnazjalny znak,

Wtedy przyrzekłam w myśli sobie sama,

Że będę godna mundurku ach tak.

Gdy mundurek z ran włożę

I do szkolnych śpieszę bram,

Wtedy cieszę się, o Boże,

Że tę polską szkołę mam.

Pamiętam zawsze, że uczyć się trzeba,

Charakter kształcić, za młodych lat.

Pragnę pracować nie tylko dla chleba,

Lecz by lepszy szczęśliwy był świat.

 

W szkole działały różne organizacje: ZHP, Liga Morska i Kolonialna, Liga Ochrony Przyrody, Sodalicja Mariańska. Sztandar szkolny towarzyszył różnym uroczystościom. Miał on wizerunek orła oraz Matki Boskiej Częstochowskiej. Był wykorzystywany jeszcze w latach 1945-1948, później jednak zaginął.

Działania wojenne w 1939 roku zniszczyły w 75% budynek szkolny. Po zajęciu Łomży przez Rosjan, pedagodzy wraz z młodzieżą wydobywali z gruzów książki i pomoce naukowe. Dzięki nauczycielce Bronisławie Jasieńskiej reaktywowano Gimnazjum Kupieckie. Lekcje odbywały się w budynku szkoły Przemysłu Drzewnego. Dyrektorem został Karol Zalewski.

Od stycznia 1940 roku szkoła przestała istnieć, a młodzież miała prawo wstępu do Gimnazjum Ogólnokształcącego, przekształconego w „dziesięciolatkę.”

 

Dyrektorzy szkoły:

• 1922-1927    Kazimierz Roszkowski
• 1927 -1934    Stefan Rogulski
• 1934-1939    Henryk Namysłowski
• od października 1939 do stycznia 1940  Karol Zalewski

 

Spis wykładowców (według dostępnych źródeł):

• Bielicki Romuald
• Chrzanowski Władysław
• Dąbrowski Erwin
• Dmochowska Stefania
• Dwulitówna Danuta
• Dzwonkowski Wiesław
• Ewertyński Władysław
• Grudzińska Jadwiga
• Janicki Stanisław
• Jasieńska Bronisława
• Jemielity Władysław
• Kaczkowska
• Karpińska Felicja
• Kłos
• Knechtel M.
• Kowalska Zofia
• Krauze Benon
• Kronenberg Jan
• Lewandowska Maria
• Majewski Jan
• Małszakówna Maria
• Mieszalski Stanisław
• Mogilnicka J.
• Mogilnicki
• Namysłowski Henryk
• Olszekówna I.
• Prawdzik Władysław
• Rogulski Stefan
• Rybacka Maria
• Szokalski
• Świetlik
• Winnicki K.
• Wyrzykowski M.
• Zalewski Karol
• ks. Mieszko
• ks. Roszkowski Kazimierz
• ks. Mąkowski
• Brański Jan - sekretarz szkoły
• Lisiecka J. - sekretarka
• Stilter T. - sekretarka

Opr. Andrzej Kubrak